Rechtbank Amsterdam, 16 mei 2022, ECLI:NL:RBAMS:2022:2669

 
Relevante feiten en omstandigheden

Een purser van KLM - de verzoeker in deze procedure - verbleef in een periode tussen twee vluchten in een crewhotel van KLM in Buenos Aires, Argentinië. De purser besloot op enig moment om in de sporthal van het Argentijnse hotel te gaan sporten, toen hij al rennend op een loopband geconfronteerd werd met een grote stroomstoring. De door de stroomstoring uitgevallen loopband stond op een verhoging met twee treden. De purser is bij het verlaten van de - inmiddels door de stroomstoring helemaal verduisterde - sportzaal van deze treden afgevallen. Hij liep hierdoor ernstig letsel op aan zijn enkel.

Een collega van de purser die ook aanwezig was in de sportzaal, onderschrijft het verhaal van de purser.

Purser stelt KLM aansprakelijk

KLM heeft voor de medewerkers die letsel oplopen een ongevallenverzekering afgesloten, die voor vliegend personeel óók geldt gedurende de wachttijd tussen twee vluchten in het buitenland. De kosten van de verzekering worden door KLM gedragen. Op het moment van de zitting is de aanspraak op de verzekering vastgesteld, maar de omvang van de schade nog niet.

Buiten de afwikkeling van de schade op de ongevallenverzekering heeft de purser KLM ook aansprakelijk gesteld op grond van de artikelen 7:658 BW en 7:611 BW. Volgens de purser is er sprake van een schending van een zorgplicht door KLM, waardoor hij in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade heeft opgelopen. Verder stelt de purser dat KLM zich niet heeft gedragen als goed werkgever in de zin van artikel 7:611 BW. KLM heeft echter aansprakelijkheid voor beide voornoemde grondslagen afgewezen.

Overwegingen kantonrechter

In de daaropvolgende procedure stelt de kantonrechter voorop dat artikel 7:658 lid 2 BW bepaalt dat de werkgever tegenover zijn werknemer aansprakelijk is voor de schade die de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt. Dit is alleen anders als de werkgever aantoont dat hij zijn in artikel 7:658 lid 1 BW beschreven zorgplicht is nagekomen. Dit artikel beoogt, zo merkt de kantonrechter op, een werknemer te beschermen tegen de aan zijn werk en werkomgeving verbonden veiligheidsrisico's.

Daarbij geldt dat het tussen partijen niet ter discussie staat dat de purser in het crewhotel in Buenos Aires schade heeft opgelopen, in die zin dat hij in de sportzaal van het hotel tijdens een massieve stroomstoring van een afstapje is gevallen en daardoor letsel heeft opgelopen. De vraag die vervolgens aan de kantonrechter voorligt is of het ongeval wel heeft plaatsgevonden tijdens de uitoefening van de werkzaamheden zoals bedoeld in artikel 7:658 BW...

In de uitoefening van de werkzaamheden?

In de onderhavige situatie heeft het ongeval plaatsgevonden in de tussen de heen- en terugvlucht gelegen verplichte wachttijd van de purser. De kantonrechter verwijst in zijn overwegingen naar het bekende KLM / De Kuijer - arrest van de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2005:AR6669), waarbij het om een piloot van KLM ging die in de wachttijd tussen twee vluchten een verkeersongeval overkwam. Dat ongeval vond plaats toen de piloot in een door hemzelf geboekte taxi onderweg was van het hotel naar een restaurant, om daar een hapje te eten. In het aan het KLM / De Kuijer voorafgaande arrest bepaalde het hof dat de verplichte wachttijd tussen twee vluchten aangemerkt dient te worden als een periode die een zodanige samenhang heeft met de door werknemer voor KLM verrichte werkzaamheden, dat óók gedurende deze tijd de uit artikel 7:611 BW voortvloeiende verplichting voor KLM bestond zich jegens werknemer als een goed werkgever te gedragen. Dit oordeel werd door de Hoge Raad in stand gelaten. Of KLM als werkgever op grond van artikel 7:658 BW aansprakelijk was, is in het arrest door de Hoge Raad - net als door het hof - in het midden gelaten.

Terug naar de onderhavige kwestie. De kantonrechter merkt in zijn beschikking op dat het begrip ‘in de uitoefening van zijn werkzaamheden’ van artikel 7:658 BW volgens vaste rechtspraak ruim uitgelegd dient te worden. Dat de purser op het moment van het ongeval niet ‘aan het werk’ maar in het crewhotel aan het sporten was, houdt volgens de kantonrechter niet zonder meer in dat de schade niet is opgetreden ‘in de uitoefening van zijn werkzaamheden’ als bedoeld in artikel 7:658 BW. Volgens de kantonrechter kan de werknemer óók schade lijden ‘in de uitoefening van zijn werkzaamheden’ op het moment dat het ongeval plaats vindt op een andere plaats dan de ‘normale’ werkplek of na de feitelijke werkzaamheden. Daarbij geldt volgens de kantonrechter wel dat de de oorzaak wel verband dient te houden met de (primaire) werkzaamheden en moet de werkgever, om te kunnen voldoen aan zijn zorgplicht, zeggenschap hebben over de locatie en de activiteiten van de werknemer.

Het bereik van artikel 7:658 BW

De vraag rijst vervolgens bij de kantonrechter of bij het gebruikmaken van sportfaciliteiten van het crewhotel tijdens de wachttijd tussen vluchten, nog sprake is van activiteiten die binnen het bereik van artikel 7:658 BW vallen. De kantonrechter overweegt enerzijds dat de wachttijd inherent is aan de werkzaamheden die de purser voor KLM verrichte, nu uit veiligheidsoverwegingen het noodzakelijk wordt geacht dat het cabinepersoneel na een zeker aantal uren vliegtijd een bepaalde wachttijd in acht neemt - de werknemers zijn daarbij afhankelijk van KLM. Daarbij geldt dat het KLM is die het crewhotel uitkiest, boekt en ter beschikking stelt aan haar personeel om daar te verblijven. Tot slot stimuleert KLM het gebruikmaken van sportfaciliteiten tijdens de wachttijd actief en geldt dat als er geen sportzaal in het crewhotel is, het personeel een aparte vergoeding krijgt om ergens anders te sporten.

Anderzijds geldt ook, zo merkt de kantonrechter op, dat de wachttijd ook niet volledig als werktijd kan worden aangemerkt. KLM medewerkers - en dus ook de purser - kunnen deze tijd naar eigen inzicht invullen. Zij zijn niet verplicht om gebruik te maken van de (sport-)faciliteiten van het crewhotel. KLM heeft volgens de kantonrechter ook geen zeggenschap over de wijze waarop de medewerkers de wachttijd invullen; KLM heeft immers geen bevoegdheid de medewerkers hierin instructies of aanwijzingen te geven.

De zeggenschap van de werkgever

Dit laatste vindt de kantonrechter doorslaggevend. De zorgplicht van de werkgever hangt nauw samen met de zeggenschap van de werkgever over de werkplek en zijn bevoegdheid de werknemer aanwijzingen te geven ter zake van de (wijze van) uitoefening van zijn werkzaamheden. De aansprakelijkheid van de werkgever op grond van artikel 7:658 BW berust op de zeggenschap van de werkgever over de werknemer en zijn bevoegdheid de werknemer aanwijzingen te geven. Tussen de uitoefening van de werkzaamheden - lees: het fungeren als purser aan boord van een vliegtuig - en het gebruikmaken van de sportzaal van het crewhotel bestaat een onvoldoende nauwe band. De purser werd niet verplicht tijdens de wachttijd van sportfaciliteiten gebruik te maken. Het enkele feit dat KLM het gebruik van de sportzaal actief stimuleerde, maakt dat volgens de kantonrechter niet anders.

De conclusie van de kantonrechter is derhalve dat KLM voor de gevolgen van het ongeval dat de purser in het crewhotel is overkomen, niet aansprakelijk is op grond van artikel 7:658 BW.

Aansprakelijkheid op grond van artikel 7:611 BW?

De purser heeft ook een beroep gedaan op artikel 7:611 BW. Dit artikel bepaalt dat de werkgever en de werknemer verplicht zijn zich als een goed werkgever en goed werknemer jegens elkaar te gedragen. De vraag is dus of KLM zich niet als een goed werkgever heeft gedragen, waardoor zij de gevolgen van het letsel van de purser dient te vergoeden. Daarbij overweegt de kantonrechter het volgende.

De kantonrechter merkt eerst op dat in de rechtspraak van de Hoge Raad (zie onder meer HR 11 november 2011, ECLI:NL:HR:2011: BR5215) is bepaald dat artikel 7:611 BW in bijzondere gevallen kan mee brengen dat bij ongevallen die niet onder artikel 7:658 BW vallen, van de werkgever geeist kan worden dat hij zorgt voor een behoorlijke verzekering voor de werknemer. Deze verzekeringsplicht van de werkgever is in de rechtspraak echter gelimiteerd tot schade die de werknemer lijdt in de uitoefening van hun werkzaamheden wanneer zij deelnemen aan het wegverkeer.

De kantonrechter merkt daartoe op dat – nog los van de reikwijdte van de in de rechtspraak aanvaarde verzekeringsplicht voor verkeersongevallen – KLM voor haar medewerkers wel degelijk een collectieve ongevallenverzekering afgesloten had - én dat de purser hier ook een beroep op heeft gedaan. Die verzekering biedt dekking voor het ongeval dat de purser overkomen is en de hoogte van de dekking acht de kantonrechter afdoende. KLM treft in dat opzicht dan ook geen verwijt.

De kantonrechter oordeelt tot slot dat er geen andere redenen zijn dat KLM de schade van de purser zou moeten vergoeden; het op verschillende plaatsen op de wereld verblijven in hotels kan zonder nadere motivering niet worden gezien als een bijzonder risico. Ook is volgens de kantonrechter onvoldoende gesteld en/of gebleken dat er in Argentinië of Zuid-Amerika een zodanige kans op stroomstoringen is dat dat moet worden gezien als een bijzonder risico. Het feit dat de purser tijdens een stroomstoring in de sportzaal van het hotel is gevallen, kan ondanks de ongelukkige afloop, in zijn algemeenheid niet worden gezien als een bijzonder risico op schade of een bij KLM bekend specifiek en ernstig gevaar.

Conclusie

Al met al kan volgens de kantonrechter onder deze omstandigheden niet worden aangenomen dat KLM tekort is geschoten in haar verplichtingen op grond van goed werkgeverschap. Dat purser van het ongeval geen verwijt treft en hij zich niet onverantwoord heeft gedragen, maakt dit niet anders.

Wil je de hele uitspraak teruglezen? Dat kan hier.